Verblijfsrecht voor studie in EU-landen soms misbruikt

Migranten die naar een EU-land komen om te studeren krijgen daarvoor een specifieke verblijfsvergunning. Soms wordt deze misbruikt voor andere verblijfsdoelen. Lidstaten hebben verschillende maatregelen voorafgaand en tijdens het verblijf van een migrant om dat tegen te gaan.

Misbruik kan variëren van kleine overtredingen, zoals het onbedoeld maken van een fout in de procedure, tot opzettelijke fraude. Voor autoriteiten kan het lastig zijn het verschil te herkennen, er is sprake van een grijs gebied. Om misbruik tegen te gaan geven veel lidstaten prioriteit aan controle voorafgaand aan aankomst van een migrant (AT, BE, CZ, DE, EL, ES, FI, LV, PT, SE, SK). Andere lidstaten geven evenveel aandacht aan controle voorafgaand aan aankomst als tijdens het verblijf in een lidstaat. Nederland gaat vooral misbruik tegen tijdens het verblijf.

Voorafgaand aan aankomst in een EU-lidstaat

De meeste lidstaten (AT, BE, CY, CZ, EE, EL,FI, FR, HR, HU, LU, LV, MT, NL, PL, PT, SE, SI, SK) vonden soms bewijzen, of aanwijzingen hiervoor, dat een migrant van buiten de Europese Economische Ruimte* het verblijfsrecht voor studie zou gaan gebruiken voor een ander doel. Om dit te voorkomen gaven lidstaten als good practices:

• samenwerking tussen alle relevante stakeholders
• communicatie tussen hoger onderwijsinstellingen en autoriteiten
• het leggen van meer verantwoordelijkheden bij hoger onderwijsinstellingen; hiervoor kregen de instellingen bijvoorbeeld trainingen om hun kennis te vergroten over wetgeving en maatregelen om misbruik te voorkomen (AT, CZ, DE, EE, HU, LV, NL, PL, PT, SE, SK)

In Nederland zijn er slechts weinig signalen van misbruik.

Tijdens het verblijf in een EU-lidstaat

Ook na aankomst in een lidstaat, de post-arrival fase, komt het voor dat een migrant een verblijfsrecht voor studie gebruikt voor een ander doel, zoals werk of zelfstandig ondernemen (AT, BE, CY, CZ, DE, EE, FI, FR, HU, LU, MT, NL, PL, PT, SE). In sommige lidstaten komt documentfraude voor. In Polen en Estland waren een of meerdere (private) onderwijsinstellingen alleen opgezet, of erop ingericht, om migranten een verblijfsrecht te kunnen geven met een ander doel dan studie.

Om na te gaan of migranten van buiten de EU/EER blijven voldoen aan de voorwaarden van het verblijfsrecht voor studie hebben lidstaten verschillende maatregelen, zoals een nieuwe beoordeling van het verblijfsrecht zodra de verblijfsvergunning wordt vernieuwd (AT, BE, CY, CZ, EL, FR, IE, FI, LV, LT, LU, PL, PT, SE, SI, SK). In Nederland ligt hier minder nadruk op, omdat hier de verblijfsvergunning voor maximaal 5 jaar geldt. Daarnaast verplichten lidstaten, waaronder Nederland (CY, CZ, EE, HR, LT, NL, PL, PT, SE, SK) hoger onderwijsinstellingen om relevante informatie te verstrekken aan de autoriteiten.

Nederland: vooral tegengaan misbruik tijdens verblijf

Nederland werkt met een systeem van erkend referenten. Daarbij gaat het om hoger onderwijsinstellingen die na een controle van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) als erkend referent worden aangemerkt, en daarmee bepaalde verantwoordelijkheden krijgen in de behandeling van de verblijfsaanvraag van studenten. In Nederland zijn het daarmee de hoger onderwijsinstellingen die vooraf controleren of een student voldoet aan de toelatingseisen. Nederlandse overheidsorganisaties kunnen daardoor meer tijd besteden aan het tegengaan van misbruik tijdens het verblijf.

Publicatie

• Lees de EMN Inform: 'Onderzoek: Misbruik van verblijfsrecht studie voor andere doeleinden'

*EER: alle EU-lidstaten plus Liechtenstein, Noorwegen en IJsland