Jaaroverzicht EMN Nederland: Nederlands migratiebeleid in 2020

Covid-19 had in 2020 grote impact op de uitvoering van het Europese migratiebeleid, met vergaande gevolgen voor (potentiële) migranten en asielzoekers. Ook Nederland paste tijdelijk de uitvoering van het migratiebeleid aan om verspreiding van het virus te voorkomen. In het publieke en politieke debat ging het in Nederland onder meer over de brand in het Griekse  vluchtelingenkamp Moria en de opgelopen achterstand in het verwerken van asielaanvragen.

Selectie ontwikkelingen Nederlands migratiebeleid 2020  

Covid-19: aanpassing procedures asielaanvragen 
Door het invoeren van de reisbeperkingen door Covid-19 paste Nederland de asielprocedures  ingrijpend aan, onder meer door: 

• het verlengen van de beslisperiode op asielaanvragen  
• het inrichten van noodopvang voor nieuwe asielzoekers 
• het grotendeels sluiten van de loketten van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), onder  meer voor het ophalen van verblijfsdocumenten  

Brexit: nieuwe verblijfsdocumenten voor Britten in Nederland
De IND voerde naar aanleiding van de Brexit nieuwe verblijfsdocumenten in voor Britten die al in  Nederland wonen. In 2020 behandelde de IND 32.920 van de 34.930 aanvragen hiervoor. 

Aantallen asielaanvragen en reguliere verblijfsvergunningen 
Het aantal asielaanvragen in Nederland daalde van 29.435 in 2019 naar 19.132 in 2020. Voor reguliere verblijfsvergunningen werden in totaal 96.120 aanvragen ingediend (inclusief de 34.930 aanvragen door Britten voor de nieuwe verblijfsdocumenten), in 2019 ging het om 85.940  aanvragen.  

Achterstand afhandelen asielaanvragen 
Om de achterstand van asielverzoeken weg te werken richtte de IND begin 2020 een speciale Taskforce op. De tijdelijke 'wet afschaffing dwangsommen' bepaalde dat asielzoekers geen recht  meer hebben op financiële compensatie als het besluit op een asielaanvraag niet tijdig door de IND  is genomen. 

Leeftijdsonderzoek mogelijk voor (minderjarige) migranten  
De IND kan sinds 28 september 2020 ook leeftijdsonderzoeken uitvoeren bij jonge migranten die geen asiel aanvragen en zeggen minderjarig te zijn. Zo voorkomt de IND dat jonge migranten die niet  minderjarig zijn in een opvang worden geplaatst die niet voor hen is bedoeld, en dat minderjarigen  onterecht terecht komen in een opvang met volwassenen. Het leeftijdsonderzoek gold al voor  migranten die asiel aanvroegen.  

Oprichting netwerk tegen mensenhandel- en smokkel op gemeentelijk niveau 
Naast de samenwerking tussen ministeries in het programma ´Samen tegen Mensenhandel’ is een  netwerk opgezet voor gemeenten om mensensmokkel ook op lokaal niveau aan te pakken.  

Publiek en politiek debat 
De verwoestende brand in het Griekse vluchtelingenkamp Moria leidde tot publieke en politieke  discussies over of, en zo ja hoeveel vluchtelingen uit Nederland uit het kamp zou opnemen.  Uiteindelijk zijn 50 (van de 100 voorziene) kwetsbare vluchtelingen (zoals gezinnen met jonge  kinderen) in 2020 in Nederland opgenomen. Daarnaast ging het debat onder meer over de  achterstanden in het afhandelen van asielaanvragen, de dwangsommen en de komst van  overlastgevende asielzoekers. Om overlast door asielzoekers tegen te gaan is 1 miljoen euro  verdeeld onder gemeenten voor het uitvoeren van gemeentelijke plannen.  

En verder 

• Integratie - De inwerkingtreding van het nieuwe inburgeringsstelsel is verplaatst naar 1 januari  2022. 
• Terugkeer - Naar aanleiding van de reisbeperkingen door Covid-19 richtte de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) in 2020 zich vooral op de (noodzakelijke) terugkeer van bepaalde groepen, zoals overlastgevende migranten. 
• Migratie en ontwikkelingssamenwerking – Nederland steunde verschillende programma’s die  bescherming bieden aan vluchtelingen, en programma's voor het stimuleren van  werkgelegenheid en educatie. 
• Naturalisatie en staatloosheid – Een in december 2020 ingediend wetsvoorstel moet het  vaststellen van staatloosheid door rechters mogelijk maken.  

Publicaties

• Jaaroverzicht EMN Nederland (Engels): 'Annual report 2020 | Migration and asylum in The Netherlands', 12 juli 2021
• Jaaroverzicht EMN Nederland (Nederlands): 'Jaaroverzicht 2020 | Migratie en asiel in Nederland', 2 augustus 2021
  
  Zie ook:
• Onderzoeken EMN-OECD: 'Overkoepelend onderzoek: Gevolgen Covid-19 op migratie- en asielbeleid in 2020', mei 2021. Overzicht van de gevolgen van Covid-19 voor migratie- en asielbeleid in EU- en OESO-landen
• Jaarverslag Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) 2020: 'Jaarverslag 2020: door corona minder aanvragen ingediend´, 8 juni 2021