Effecten in Nederland door afschaffen visumplicht in 2007-2017 beperkt

Inwoners uit een aantal Westelijke Balkan- en Oostelijke Partnerschapslanden kunnen visumvrij reizen naar Schengenlanden. Voor Nederland zijn de effecten hiervan beperkt. Het afschaffen van de visumplicht brengt ook uitdagingen met zich mee, onder meer door een toename van het aantal asielaanvragen.

Dit blijkt uit onderzoek van het  Europees Migratienetwerk (EMN) uit 2018 naar de effecten van visumvrij reizen naar lidstaten van de Europese Unie (EU) en Noorwegen in 2007-2017.  Het onderzoek richtte zich op visumvrij reizen vanuit landen in de Westelijke Balkan (Macedonië, Montenegro, Servië, Albanië, Bosnië en Herzegovina) en de Oostelijke Partnerschapslanden (Moldavië, Georgië,  Oekraïne). EMN Nederland onderzocht de situatie in Nederland en vergeleek deze met de andere EU-lidstaten en Noorwegen.

Mogelijke positieve effecten visumliberalisatie

• In Nederland is volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken de samenwerking met landen van buiten de EU op het gebied van migratie in verband met de invoering van visumliberalisatie verbeterd. Zo zijn met de betreffende visumvrije landen voorafgaand aan het afschaffen van de visumplicht  terug- en overnameovereenkomsten gesloten. De samenwerking op dit terrein is goed. Een terug- en overnameovereenkomst  is een internationale overeenkomst om l de onderlinge terugname en overname van migranten  uit de aangesloten landen te vergemakkelijken. Het gaat hierbij om om migranten die niet (of niet langer) rechtmatig verblijven in een land verblijven.
• Naast Nederland zijn er negen lidstaten die eveneens een effectieve invoering van de terug- en overnameovereenkomsten melden. Acht lidstaten melden een verbeterde samenwerking met de visumvrije landen op het gebied van asiel en terugkeer na het afschaffen van de visumplicht.
• Een mogelijk effect van visumliberalisatie op de Nederlandse economie is dat het aantal studenten uit visumvrije landen dat in de periode 2008-2017 naar Nederland is gekomen is gestegen. Verder heeft de visumliberalisatie voor Nederland geen specifieke economische voordelen gehad en is het ook niet officieel in kaart gebracht. Ook in de overige lidstaten en Noorwegen steeg het aantal studenten uit de visumvrije landen. 
   

Uitdagingen visumliberalisatie

• In Nederland en andere Europese landen nam het aantal asielaanvragen van migranten uit de visumvrije landen toe tot 2015, daarna nam het aantal af tot 2017. Dit kan ook een gevolg zijn van de hoge aantallen asielaanvragen uit  landen rond de EU in 2015-2016.
• Het aantal onrechtmatig verblijvende Albanezen in Nederland steeg in 2016 en 2017.
• Het aantal inklimmers, verstekelingen in vrachtwagens, nam de afgelopen jaren toe.  in Nederland, vooral met de Albanese nationaliteit. In 2008-2017 was er verder geen toename te zien van migranten uit de visumvrije landen die onrechtmatig in Nederland verbleven.

 Onderzoeken

• Vergelijkend onderzoek EU-lidstaten (syntheserapport):
  Impact of visa Liberalisation on Countries of Destination, maart 2019
• Vergelijkend onderzoek Nederland en andere EU-lidstaten (benchmark): De impact van visumliberalisatie, de Nederlandse situatie vergeleken met andere EU-lidstaten, juli 2019