Nederlands beleid asielzoekers veilige landen een van de meest uitgebreide in EU

Nederland heeft de meest uitgebreide lijst van veilige landen van herkomst in de Europese Unie (EU). Daarnaast heeft Nederland vergeleken met andere lidstaten veel maatregelen voor de asielprocedure, opvang, beroepsprocedure en terugkeer van asielzoekers uit veilige landen. Dit blijkt uit onderzoek van het Europees Migratienetwerk (EMN) in EU-lidstaten naar veilige landen van herkomst. Aan het onderzoek deden 24 lidstaten mee.

Het EMN onderzocht:

• welke EU-lidstaten een lijst van veilige landen van herkomst hebben, en welke herkomstlanden op deze lijst staan
• welke maatregelen lidstaten hebben voor de asielprocedure en het terugkeerproces

Het onderzoek laat onder meer zien welke lidstaten een versnelde asielprocedure hebben ingesteld voor asielzoekers uit veilige landen. Het onderzoek gaat niet in op de effectiviteit van de genomen maatregelen.

Meeste lidstaten hanteren een lijst van veilige landen van herkomst

Uit het onderzoek blijkt dat de meeste lidstaten (14) net als Nederland een officiële lijst van veilige landen van herkomst hebben. Polen en Estland hebben op dit moment plannen om een lijst in te voeren. Finland en Noorwegen hebben geen officiële lijst, maar gebruiken het concept van een veilig land van herkomst wel in hun asielprocedure. Opvallend is dat een aantal lidstaten met een hoge asielinstroom uit veilige landen geen lijst van veilige landen hanteert, zoals Italië en Zweden. De meeste lidstaten actualiseren de lijst regelmatig, echter niet in vastgelegde termijnen. Dat geldt ook voor Nederland.

Versnelde asielprocedure voor asielzoekers uit veilige landen

De meest lidstaten die een lijst van veilige landen van herkomst hebben, behandelen asielaanvragen van migranten uit deze landen in een versnelde asielprocedure. De streeftermijn voor het nemen van een beslissing in een versnelde procedure is vaak minder dan de helft in vergelijking met de normale asielprocedure. Nederland en Duitsland hebben nog extra maatregelen om de procedure te verkorten, onder meer:

• in Duitsland verblijven asielzoekers uit veilige landen in speciale opvanglocaties waar verschillende diensten (zoals de migratiedienst, de politie, een gezondheidsdienst) aanwezig zijn, zodat een asielzoeker snel de verschillende stappen in de procedure kan doorlopen
• in Nederland vervallen bij asielzoekers uit veilige landen enkele standaard processtappen in de versnelde procedure: de asielzoeker krijgt geen rust- en voorbereidingstermijn, er vindt geen medisch onderzoek plaats en er is één gecombineerd gehoor

Onderzoeken

• Nederland in vergelijking met andere EU-lidstaten (benchmark EMN Nederland): Asielzoekers uit veilige landen van herkomst (pdf), april 2018
• Vergelijkend onderzoek EU-lidstaten (EMN Inform): Safe countries of origin (pdf), maart 2018