De procedures en wet- en regelgeving voor naturalisatie voor migranten van buiten de EU verschillen per EU-lidstaat. Het beleid varieert onder meer voor dubbele nationaliteiten (mogelijkheid in 16 lidstaten), een staatsburgerschap- of integratietoets (verplicht in 13 lidstaten ) en het meewegen van de economische of financiële situatie van een migrant (praktijk in 14 lidstaten).
Thematisch onderzoek | Naturalisatie
Onderzoek: Procedures en regels voor naturalisatie verschillen in EU-lidstaten
23 juli 2020
‘Pathways to citizenship in the EU’
Onderwerp - Het verkrijgen van staatsburgerschap door ´gewone naturalisatie´ in EU-lidstaten voor migranten van buiten de EU, die geen al bestaande banden hebben met de lidstaat. Van gewone naturalisatie is sprake als de belangrijkste reden voor het verkrijgen van staatsburgerschap een bepaalde verblijfsperiode is (bij 'speciale naturalisatie' gaat het om andere redenen, bijvoorbeeld als een migrant een uitzonderlijke toegevoegde waarde heeft voor een lidstaat of al familiebanden heeft).
Deelnemende landen onderzoek - 25 EU-lidstaten, waaronder Nederland
Onderzoeksperiode - 2014-2018
Vereisten aanvragen gewone naturalisatie
- In 22 lidstaten is kennis van de officiële taal of talen een voorwaarde voor gewone naturalisatie. Alleen in Cyprus, Ierland en Zweden hoeven aanvragers niet te voldoen aan een taalvereiste.
- In alle lidstaten geldt, voor gewone naturalisatie, een minimale verblijfsduur van 3 tot 10 jaar in het land van aanvraag. In ruim de helft van de lidstaten (13), waaronder Nederland, is dit 5 jaar. De minimale verblijfsduur kan verschillen voor specifieke groepen migranten. Een onderbreking van de minimale verblijfsperiode voor bijvoorbeeld korte vakanties en familiebezoeken van maximaal 3 maanden is toegestaan in alle lidstaten, een langere onderbreking van 6 tot 18 maanden is toegestaan in de meeste lidstaten.
- In 13 lidstaten moeten migranten die willen naturaliseren slagen voor een staatsburgerschap- of integratietoets. De opzet van de toetsen verschilt per lidstaat.
- 14 lidstaten wegen de economische of de financiële situatie van de aanvrager mee. In Nederland gebeurt dit niet. Alleen in Oostenrijk schrijft de wet een minimuminkomen voor.
Dubbele nationaliteit
In 9 lidstaten, waaronder Nederland, moeten aanvragers afstand doen van hun oorspronkelijke nationaliteit bij het verkrijgen van het staatsburgerschap van hun lidstaat (op enkele uitzonderingen na). In 16 lidstaten kunnen aanvragers van een staatsburgerschap wel hun oorspronkelijke nationaliteit houden. Onder meer Malta en Luxemburg willen zo de drempel verlagen voor het aanvragen van de nationaliteit van hun land, een land als Hongarije ziet het als een manier om de Hongaarse diaspora bij Hongarije betrokken te houden. Onder meer nationale veiligheidskwesties (Finland) en fraude (Griekenland) kunnen uitdagingen zijn voor lidstaten die een dubbele nationaliteit toestaan.
Beslistermijn
De wettelijke periode voor het verwerken van aanvragen voor gewone naturalisatie verschilt sterk per lidstaat, variërend van minimaal 6 maanden in Oostenrijk en België tot 24 maanden in Slowakije en 48 maanden in Italië. In Nederland duurt de naturalisatieprocedure maximaal 24 maanden. In 9 lidstaten is er geen wettelijke beslistermijn.
Redenen negatief besluit
De meest voorkomende redenen om een aangevraagd staatsburgerschap te weigeren is als een aanvrager:
- een ontoereikende of onwettige verblijfsperiode heeft
- niet voldoet aan het vereiste van goed gedrag
- een bedreiging is voor de openbare orde of veiligheid
Aantallen aanvragen
In 2018 ging het in de EU om 656.00 migranten van buiten de EU die de nationaliteit van een lidstaat kregen, een daling van 2,2% ten opzichte van 2017. Het Verenigd Koninkrijk (EMN-lid tot februari 2020) had met 106.263 de meeste nieuwe burgers van buiten de EU, gevolgd door Italië (103.463) en Frankrijk (95.978). In Nederland kregen 27.852 migranten (van binnen en buiten de EU) in 2018 de Nederlandse nationaliteit. Het verkrijgen van een nationaliteit in EU-lidstaten gebeurt meestal via gewone of speciale naturalisatie. In Nederland kan een migrant de Nederlandse nationaliteit ook krijgen via de optieprocedure, een snelle procedure voor migranten die bijvoorbeeld al een sterke band met Nederland hebben.
Publicaties ‘Pathways to citizenship in the EU’
- Benchmark EMN Nederland, de situatie in Nederland vergeleken met andere EU-lidstaten, 23 juli 2020
- Benchmark EMN Netherlands (English), Naturalisation in EU Member States, the situation in the Netherlands compared to other EU Member States, 23 juli 2020
- EMN Flash, introductie vergelijkend onderzoek EU-lidstaten, 9 juli 2020
- EMN Inform, samenvatting vergelijkend onderzoek EU-lidstaten, 9 juli 2020
- EMN Syntheserapport, volledig vergelijkend onderzoek EU-lidstaten, 9 juli 2020
