Onderzoek: Vermiste alleenstaande minderjarige asielzoekers in Europa

Het verdwijnen van alleenstaande minderjarige asielzoekers in Europa is reden tot zorg in EU-lidstaten. Internationale organisaties en non-gouvernmentele organisaties (ngo's) stellen dat het beleid van lidstaten niet altijd overeenkomt met de praktijk.

Op verzoek van de Europese Commissie (EC) bracht het Europees Migratienetwerk (EMN) het beleid, de procedures en de beschikbare gegevens over het verdwijnen van ama´s uit Europese opvangcentra in kaart. Daarbij heeft het EMN ook samengewerkt met Missing Children Europe, Save The Children en PICUM (Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants). Alleenstaande minderjarige asielzoekers worden ook vaak aangeduid als alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv's).

Betrouwbare aantallen ontbreken

Het is niet mogelijk om exacte cijfers te geven over de aantallen vermiste minderjarigen in alle lidstaten, omdat beschikbare data van landen onderling niet vergelijkbaar zijn. Bovendien hebben lang niet alle lidstaten betrouwbare of complete data. Nederland is een van de lidstaten die gegevens van vermiste minderjarigen  bijhoudt en analyseert. Voor zover de data wel beschikbaar zijn, is duidelijk dat de meesten ouder waren dan 15 jaar en dat het meestal om jongens ging. Ze kwamen vooral uit Afghanistan, Marokko en Algerije.

Uitgebreide procedures lidstaten

Vrijwel alle lidstaten hebben uitgebreide procedures als minderjarigen worden vermist. De procedures voor het melden en vinden van vermiste minderjarigenzijn in bijna alle lidstaten gelijk aan, of vergelijkbaar met, die voor andere vermiste kinderen. Procedures gaan over wanneer moet worden gerapporteerd, wie daarvoor verantwoordelijk is, het inschatten van de urgentie, alarmerende omstandigheden en de vervolgaanpak. De meeste lidstaten houden aan dat een vermissing binnen 24 uur moet worden gerapporteerd aan de politie.

Beleid en praktijk komen niet altijd overeen

Een aantal internationale organisaties en ngo's stelt dat lidstaten hun beleid voor vermiste minderjarigen in de praktijk niet altijd volledig uitvoeren. Zo volgt de politie niet in alle lidstaten een melding van een vermissing juist op. Ook verloopt de uitwisseling van gegevens via het Schengen Informatie Systeem (SIS) niet altijd volgens de afspraken.

Het EMN-onderzoek spreekt van onvolkomenheden in het verzamelen en updaten van gegevens over vermiste minderjarigen . Als good-practises worden de centrale databases voor het registreren van vermiste amv´s in Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Italië, Malta Portugal en Noorwegen genoemd.  

Situatie Nederland

Nederland gebruikt, zoals de meeste EU-lidstaten, bij vermissing van een alleenstaande minderjarige asielzoekers dezelfde procedures als bij de vermissing van andere kinderen. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en voogdijinstelling Nidos maakten met de politie aanvullende afspraken over het melden van vermissingen.

In Nederland houden zowel COA, Nidos als de politie gegevens bij over vermiste minderjarigen. De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid deelde een onderzoek naar de aantallen vermiste minderjarigen met de Tweede Kamer op 23 maart 2020. Van 2015 tot en met 2018 verdwenen  1.750 minderjarigen uit de Nederlandse asielopvang. Het grootste deel (88%) was jongen en 15-17 jaar oud (75%). Ongeveer de helft verdween vóór een beslissing op hun asielverzoek was genomen. Van het grootste deel van de vermisten kon worden achterhaald dat ze voor hun komst naar Nederland in een andere EU-lidstaat verbleven. 

Publicaties

• Vergelijkend onderzoek EU-lidstaten (Inform): How do EU Member States treat cases of missing unaccompanied minors? (pdf), april 2020
• Introductie vergelijkend onderzoek EU-lidstaten (Flash): How do EU Member States treat cases of missing unaccompanied minors? (pdf), april 2020