Terugkeer van afgewezen asielzoekers uit Nederland en de EU

De Europese Unie (EU) moedigt afgewezen asielzoekers aan vrijwillig terug te keren. Als ze dat niet willen, of als de landen van herkomst niet meewerken, dan gaan EU-lidstaten daar verschillend mee om. Maatregelen van lidstaten variëren van tijdelijk uitstel van vertrek tot het geven van een verblijfsstatus.

Dat blijkt uit het EMN-onderzoek ‘The Return of Rejected Asylum Seekers: Challenges and Good Practices’ dat in 25 lidstaten is uitgevoerd (november 2016). Het onderzoek maakt inzichtelijk hoe de verschillende EU-lidstaten omgaan met afgewezen asielzoekers en welke maatregelen ze nemen om terugkeer zo effectief mogelijk te laten verlopen. Het EMN Nederland onderzocht hiervoor de situatie in Nederland.

Stijging asielaanvragen stelde EU voor uitdaging

Het aantal asielaanvragen in de EU is tussen 2011 en 2015 sterk gestegen. Hierbij kwam ook een grote druk te staan op de lidstaten om de terugkeer van afgewezen asielzoekers zo goed mogelijk te laten verlopen. Lidstaten stimuleerden dan ook vrijwillig vertrek. Dit gebeurde bijvoorbeeld door tijdelijke huisvesting aan te bieden, op voorwaarde dat een migrant later alsnog vrijwillig zou vertrekken. Ook probeerden lidstaten om afgewezen asielzoekers te ontmoedigen door hen bij een tijdelijk verblijf slechts minimale rechten te geven, zoals de noodzakelijke medische zorg. Soms zetten lidstaten afgewezen asielzoekers in hechtenis om ervoor te zorgen dat ze ook daadwerkelijk zouden vertrekken.

Aanpak terugkeerbeleid EU in beeld

Het onderzoek gaat in op:

• wat is het beleid voor afgewezen asielzoekers die niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst
• welke nieuwe maatregelen zijn er, door de hogere aantallen asielzoekers, om de terugkeer van afgewezen asielzoekers te versnellen
• wat zijn de grootste uitdagingen om afgewezen asielzoekers terug te laten keren, en welke maatregelen waren het meest effectief

Onderzoeken en samenvattingen

• Onderzoeksrapport Nederland: 'Terugkeer van afgewezen asielzoekers: beleid en praktijk in Nederland', mei 2017 | Samenvatting situatie Nederland
• Onderzoeksrapport Nederland (Engels): 'Returning rejected asylum seekers: policy and practices in the Netherlands', mei 2017
• Samenvatting vergelijkend onderzoek EU-lidstaten (Inform): 'The Return of Rejected Asylum Seekers: Challenges and Good Practices', 4 november 2016 | Samenvatting situatie EU (Nederlands)
• Vergelijkend onderzoek EU-lidstaten (Synthesis Report): 'The Return of Rejected Asylum Seekers: Challenges and Good Practices', 3 november 2016