Onderzoek: Grote impact Covid-19 op internationale studenten in EU- en OECD-landen

De coronacrisis heeft grote gevolgen voor internationale studenten. Naar verwachting komen minder internationale studenten naar EU- en OECD-landen* om te studeren, voor de studenten die al een studie volgen kan het een uitdaging zijn te blijven. Sommige EU- en OECD-landen pasten daarom in samenspraak met onderwijsinstellingen hun toelatingsbeleid voor buitenlandse studenten aan. Het Europees Migratienetwerk (EMN) en de OECD onderzochten gezamenlijk de gevolgen van Covid-19 voor internationale studenten en hoe hun gastlanden hiermee omgaan.

Buitenlandse studenten als essentiële groep

De meeste EU- en OECD-landen sloten hun  grenzen om verdere verspreiding van Covid-19 tegen te gaan. De landen maakten uitzonderingen voor bepaalde ‘essentiële groepen’ die wel vrij konden blijven reizen, ook als het ging om niet-essentiële reizen. Ook internationale studenten zijn benoemd als een essentiële groep. EU- en OECD-landen hebben een groot belang bij het aantrekken en behouden van internationale studenten. Arbeidsmarkten vergrijzen, de druk op sociale zekerheidsstelsels neemt toe en de behoefte aan gekwalificeerd personeel groeit. Na het behalen van een diploma zijn de studenten bovendien al geïntegreerd in het gastland.

Gevolgen voor internationale studenten

• De onzekere en steeds veranderende situatie maakt dat studenten zich minder snel lijken aan te melden voor een studie in een ander land. Bovendien kunnen studenten niet altijd terugkeren naar hun thuisland omdat een aantal herkomstlanden de grenzen hebben gesloten.  Hierdoor kunnen ze in een onzekere rechtelijke status terecht komen. Het grootste deel van de van toekomstige internationale studenten (82%) zegt zich hierover zorgen te maken.
• De meeste lidstaten (waaronder BE, BG, HR, HU, LU, MT, NL, PL) namen geen specifieke maatregelen voor internationale studenten. De studenten werden al beschermd door algemene maatregelen, bijvoorbeeld voor het verlengen van hun verblijfsvergunning door de noodsituatie.
• Onderwijsinstellingen in Nederland gaven financiële hulp aan internationale en nationale studenten, evenals 10 andere landen (BE, CY, CZ, EE, FI, FR, IT, LT, LU, PL, UK).  In de meeste gevallen was deze hulp onafhankelijk van de nationaliteit van de student. In Luxemburg en Verenigd koninkrijk was de hulp specifiek voor internationale studenten.

Minder aanmeldingen hoger onderwijs

Zeven landen, waaronder Nederland (BE, ES, LT, PT, SE, NL, NO) gaven aan minder aanmeldingen van internationale studenten te hebben door de pandemie. In de andere landen waren de aantallen tijdens de onderzoeksperiode nog onbekend. In Nederland lag kort voor de start van het nieuwe studiejaar het aantal aanvragen van internationale studenten tussen de 50-70% van het normale aantal (bron Nederlandse percentage: Immigratie- en Naturalisatiedienst). Vooral de tijdelijke sluiting van onderwijsinstellingen, consulaten en visakantoren, en eigen gezondheidsoverwegingen van de studenten, zorgden voor de lagere aantallen aanmeldingen. Daarnaast speelden ook de toegenomen wachttijden bij de onderwijsinstellingen mee. Vier landen (EE, ES, PT, SE) hadden geen langere wachttijden.

Aanpassingen toelatingsbeleid en voorwaarden voor toelating

• Ruim de helft van de landen die meewerkten aan het onderzoek (BE, CY, EE, ES, FR, EL, HR, HU, IE, IT, LV, PT, SK, SE, NO) pasten hun nationale beleid voor de toelating van internationale studenten tot het hoger onderwijs niet aan.
• Andere landen introduceerden juist een breed scala aan aanpassingen (CZ, LT, LU, NL, PL, SI, NO, UK; OECD buiten Europa: onder meer Canada). Dit gebeurde onder meer door online alternatieven te bieden voor fysieke aanwezigheid bij onderwijs (LU, NL, SK, NO, UK; OECD buiten Europa: onder meer Canada). In de sommige landen (CZ, LU, NL, PL, SI, UK) ontwikkelde de nationale overheid voor onderwijsinstelling richtlijnen specifiek voor dergelijke aanpassingen.
• De voorwaarden voor toelating tot opleidingen werden aangepast. Zo was het in Nederland voortaan toegestaan aan studenten om zich met de online TOEFL-taaltoets (Test of English as a Foreign Language) aan te melden voor een opleiding, of deze te gebruiken voor de visum-aanvraag. Masterstudenten konden zich bovendien aanmelden voor opleidingen zonder aan alle criteria te voldoen, op voorwaarde dat dit binnen een jaar alsnog zou gebeuren. Dit gold zowel voor Nederlandse als EU-studenten in Nederland.

Controle gezondheid aan grenzen

Veel landen (waaronder ES, MT, NL, PT, SI, SK) voerden nieuwe maatregelen in om de gezondheid van binnenkomende en uitgaande reizigers bij de grens te controleren, waaronder de gezondheid van internationale studenten. Dit gebeurde onder andere door het laten invullen van een screeningsformulier (ES, FR, NL) en/of het controleren van temperatuur (waaronder ES, MT, PT). Andere landen (BE, CY, CZ,  FI, HU, IE, IT, LV, LU, SE,  NO, UK) gaven aan geen nieuwe maatregelen te hebben voor het controleren van gezondheid van reizigers aan de grens, en voorzien dit ook niet voor de toekomst.

Toekomst en de arbeidsmarkt

Naast de grote verwachte daling in de aantallen internationale studenten op korte termijn, zijn ook de gevolgen van Covid-19 voor de toekomst van internationale studenten ingrijpend:

• Voor internationale studenten kan het nu moeilijker zijn hun studie te financieren, onder meer door het verlies van bijbanen. Ook kan familie minder in staat zijn om financiële hulp te bieden door Covid-19. Dit beïnvloedt ook potentiële toekomstige internationale studenten om al dan niet voor een studie in een ander land te kiezen.
• De meeste EU- en OECD- landen hebben de periode verlengd die afgestudeerden na hun studie mogen gebruiken om in het gastland een baan te vinden of een bedrijf te starten. Nederland koos ervoor dit niet te doen. Wel heeft Nederland het minimumsalaris verlaagd voor de eerste 3 jaar na afstuderen om het voor internationale studenten te vergemakkelijken een baan te vinden. Zo kunnen studenten vaak toch een baan vinden die binnen het salariscriterium valt.

Publicatie

• EMN-OECD Inform # 2, Impact of COVID-19 on international students in EU and OECD Member States, 17 september 2020

 

Samenwerking EMN en OESO

De Organisatie voor Economische Ontwikkeling en Samenwerking (OESO/OECD) en het Europees Migratienetwerk (EMN) volgen sinds de uitbraak van Covid-19, onafhankelijk van elkaar, hoe de uitbraak van Covid-19 migratie beïnvloedt. Beide organisaties informeren nationale en internationale overheden en beleidsmakers hierover. De OESO en het EMN werken samen op de belangrijkste onderwerpen voor de korte en middellange termijn om zo de aanpak voor migratie te versterken. De vijf gezamenlijke onderzoeken worden elk gepresenteerd in een webinar en na het webinar gepubliceerd op de websites van de OESO, het EMN en de EMN-contactpunten in de EU-lidstaten.

Eerdere onderzoek en vervolgonderzoeken:

• EMN-OECD Inform #1: ‘EU and OECD Member States responses to managing residence permits and migrant unemployment during the COVID-19 pandemic'; over de directe economische impact van Covid-19 op legale migratie en werkloosheid onder migranten; 30 oktober 2020
• EMN-OECD Inform #3: 'Maintaining labour migration in essential sectors in times of pandemic'; over de gevolgen van Covid-19 voor migranten werkzaam in essentiële sectoren; 21 oktober 2020
• EMN-OECD Inform #4: 'Impact of COVID-19 on remittances in EU and OECD countries', over de gevolgen van Covid-19 voor geldoverdrachten naar herkomstlanden; 1 december 2020
• EMN-OECD Inform #5: 'Impact of COVID-19 pandemic on voluntary and forced return procedures and policy responses’, 20 januari 2021

*Organisation for Economic Co-operation and Development