Hoge aantallen ontheemden uit Oekraïne en toenemende aantallen asielaanvragen tekenden 2022. Het vertaalde zich in aanpassingen van het Nederlandse migratiebeleid. Een maatschappelijke discussie ontstond over verschillende standaarden voor ontheemden uit Oekraïne en andere vluchtelingen.
Het gebrek aan voldoende asielopvang liep in 2022 hoog op. Dit raakte ook aan de tekorten op de woning- en arbeidsmarkt. Het wetsvoorstel voor de Spreidingswetom het opvangen van asielzoekers te verdelen over Nederland kreeg veel kritiek van gemeenten. Nieuwe jurisprudentie (uitspraken van rechters) betekende onder meer het aanpassen van de tijdelijke nareismaatregel voor het laten overkomen van familieleden.
Wat verder opviel in 2022 was de grote toename van het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv), meer dan een verdubbeling ten opzichte van het voorgaande jaar. Meerdere organisaties uitten hun grote zorgen over het risico op uitbuiting van deze minderjarige asielzoekers, het risico op mensenhandel en de ongeschiktheid van veel opvanglocaties voor minderjarigen.
Migratie- en asielbeleid 2022 (selectie)
Ontheemden uit Oekraïne
Mensen ontvluchten Oekraïne | Foto: International Organisation for Migration (IOM), Francesco Malavolta
Activering van de EU-richtlijn Tijdelijke Bescherming Oekraïne om de grote groep ontheemden uit Oekraïne te ondersteunen. Veel ontheemden uit Oekraïne kwamen door de oorlog in Nederland en andere EU-lidstaten terecht.
Organisatie van adequate opvang voor deze groep.
Reguliere migratie
Aanpassing beleid voor gezinshereniging, voortaan moet rekening worden gehouden met zaakspecifieke omstandigheden.
Verlenging van de duur van de start-up regeling van 1 naar 2 jaar.
Toegenomen aandacht voor handhaving en het voorkomen van arbeidsuitbuiting en fraude.
Asielzoekers op een cruiseboot in de haven van Amsterdam, 2022 | Foto: ANP/Hollands Hoogte, Sabine Joosten
Asiel
Verlenging van de beslistermijn voor eerste asielaanvragen.
Introductie van nieuwe maatregelen om opvangtekorten tegen te gaan, zoals het activeren van de nationale crisisstructuur en het uitbreiden van de personele en financiële capaciteit voor opvang.
Invoering van aanvullende maatregelen ter beperking van overlast, zoals het aanwijzen van een nationale coördinator voor de integrale aanpak van overlast, het (deels) inrichten van sommige opvanglocaties voor overlastgevende asielzoekers en het vrijmaken van budget.
(Alleenstaande) minderjarige vreemdelingen, andere kwetsbare groepen
Verdubbeling van eerste asielaanvragen van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) in 2022.
Invoering van maatregelen door de toename in asielaanvragen van minderjarige asielzoekers en migranten, waaronder vervroegde overplaatsing naar reguliere opvang voor volwassenen en extra budget voor opvang en begeleiding van amv.
Nederlanderschap en staatloosheid
Nieuwe wet over de vaststellingsprocedure van staatloosheid.
Irreguliere migratie en mensensmokkel
Intensivering van toezichtcontroles door de eenheden Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV) van de Koninklijke Marechaussee.
Internationale samenwerking tussen Nederland, Duitsland, België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk om irreguliere migratie naar Europa tegen te gaan.Grenscontrole Zevenaar door de Koninklijke Marechausse, politie en douane, 2022 | Foto: ANP/Hollands Hoogte, Bram Petraeus
Publicatie van een monitor over arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling voor het beter in kaart brengen van de problematiek.
Terugkeer
Verplichting voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) om een terugkeerbesluit af te geven bij uitstel van terugkeer op grond van medische redenen.
Verlenging van het besluit- en vertrekmoratorium voor Oekraïne, Afghanistan, Rusland en Sudan om de veranderende situaties in deze landen verder te kunnen onderzoeken.
Grenzen, visa en Schengen
Aanpassing van de Nederlandse regelgeving voor inreisverboden naar aanleiding van een uitspraak van de Raad van State.
Intensivering van internationale samenwerking voor grensbeheer, met specifieke aandacht voor samenwerking met Marokko en Canada.
