Toename digitalisering in migratieprocessen in Europa door coronapandemie

Covid-19 zorgde voor een toename in het gebruik van digitale technologieën in Europa en daarbuiten, ook in migratie- en asielprocessen. In 2021 breidden immigratie- en asieldiensten hun digitale dienstverlening uit. De inzet van kunstmatige intelligentie is nog beperkt. Veel landen onderzoeken wel een mogelijke inzet of hebben hiervoor al concrete plannen.

Het onderzoek van het EMN en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) onderstreept het belang om de uitkomsten van digitale oplossingen continu te monitoren en te evalueren. Niet alleen op basis van de gebruikte digitale systemen, maar ook op basis van terugkoppeling van gebruikers zelf. Ook is het belangrijk om correctiemechanismen in te bouwen en een hoog niveau van menselijke controle te houden.

Gebruik online systemen ingeburgerd

De meeste EU-lidstaten en Georgië maken gebruik van online systemen voor het verwerken van aanvragen voor verblijfsvergunningen en naturalisatie. Het gaat hierbij vooral om het maken van afspraken voor het indienen van een aanvraag. Zestien landen gaan hierin verder. Aanvragen kunnen in deze landen ook digitaal worden ingediend (BE, EE, EL, ES, FI, HR, HU, IE, FR, LT, LV, NL, PL, PT, SE; GE) en veelal gevolgd (BE, CY, CZ, EE, EL, ES, FI, FR, HU, LT, NL, PT, SE; GE). Sinds 2015 geldt dit ook voor Nederland. Lidstaten bieden dit vaker aan voor het aanvragen van verblijfsvergunningen dan voor naturalisatieaanvragen.  

Beperkt gebruikt blockchaintechnologie

• Blockchain is een innovatieve technologie voor de toegang, verwerking en controle van grote hoeveelheden data in een beschermde omgeving.
• Nederland maakt geen gebruik van blockchain in migratieprocessen en heeft op dit moment geen plannen hiervoor.
• Drie lidstaten (Duitsland, Estland, Portugal) maken wel gebruik van blockchain in migratieprocessen, ze doen dit voor: 
  - het uitwisselen van zeer vertrouwelijke informatie;
  - het verbinden van verschillende diensten en systemen in de migratieketen;
  - het verbeteren van de informatiestromen tussen verschillende diensten in de migratieketen.

Plannen voor inzet AI

 Zes lidstaten gebruiken kunstmatige intelligentie (AI/artifical intelligence):

• Hongarije, Letland, Litouwen en Nederland voor het vaststellen van identiteits- en documentfraude (Litouwen in testfase)
• Duitsland en Letland voor taalidentificatie en -beoordeling
• Finland en Letland bij casemanagement en contact met migranten

Daarnaast hebben 10 lidstaten (BE, DE, FR, HR, HU, IE, LV, LT, NL, SE) en Georgië plannen voor het gebruik van AI, of starten ze proefprojecten voor chatbots, migratieprognoses en/of het traceren van documentfraude.

Borgen van grondrechten is uitdaging

In het kader van grondrechten en het beschermen van informatie moeten lidstaten die online systemen en digitale technologieën gebruiken zich houden aan de grondrechten van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (GDPR/General Data Protection Regulation). België, Oostenrijk en Frankrijk hebben aangegeven de Data Protection Impact Assessments (DPIA, instrument voor bepalen van privacyrisico’s bij gegevensverwerking) te hebben uitgevoerd. Met een aantal nieuwe uitdagingen moet echter ook rekening worden gehouden, zoals het risico van algoritmische vooringenomenheid bij het gebruik van AI.

Publicatie

• Lees de Inform: Onderzoek: 'Het gebruik van digitalisering en kunstmatige intelligentie in migratiemanagement'