Meeste Europese landen hebben een samenhangend terugkeer- en herintegratiebeleid, uitdagingen blijven

De meeste Europese landen hebben een coherent beleid voor terugkeer en ondersteuning bij herintegratie in herkomstlanden. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om samenwerking, coördinatie en verdeling van bevoegdheden tussen alle betrokken organisaties. Uitdagingen voor de uitvoering kunnen liggen op het vlak van onderlinge coördinatie, communicatie en het vinden van voldoende personeel.

> Lees het volledige EMN-onderzoek (vergelijking tussen 27 Europese landen*)

Coherentie in terugkeerbeleid

De landen met een coherent terugkeer- en herintegratiebeleid (AT, BG, CY, CZ, DE, EE, EL, ES, FI, FR, IE, IT, LT, LV, MT, NL, PL, PT, SE, SK; UA, RS) verschillen in de aanpak hiervoor:

• In 7 landen (ES, FR, IT, NL, PL, UA; RS) voorziet de nationale wetgeving in een coherente terugkeeraanpak. Dit gaat dan vooral om institutionele samenwerking en de coördinatie en verdeling van bevoegdheden tussen verschillende nationale terugkeer- en herintegratiediensten.
• In 6 landen (AT, EE, IT, LT, PL, SE) is een coherente aanpak van terugkeer en herintegratie opgenomen in nationale strategieën.
• In 8 landen (AT, CY, DE, LV, MT, PT; UA, RS) zijn Standard Operating Procedures (SoP's) opgezet om coherentie te garanderen.
• Andere mogelijkheden zijn speciale projecten gewijd aan coherentie (IE, IT) of het benoemen van de uitvoering in de praktijk, bijvoorbeeld door richtlijnen of conventies (CZ, FI, IE, IT, SE).

Europees programma voor terugkeerbegeleiding

Sinds de invoering van de Joint Reintegration Services (JRS) van Frontex (april 2022) kunnen EU-lidstaten aan onrechtmatig verblijvende mensen ook terugkeer- en herintegratiebegeleiding bieden in veel herkomstlanden. Zowel bij zelfstandig als bij gedwongen vertrek. Een ruime helft van de landen had hun nationale aanpak nog niet afgestemd op de JRS tijdens de onderzoeksperiode van 1 januari 2022 tot en met 26 juli 2023 (BE, ES, FI, FR, HU, LT, LU, LV, MT, NL, SE, SK; UA, RS). Samen met vier andere landen (EE, LT, MT, PT) gaf Nederland aan zich pas onlangs bij de JRS te hebben aangesloten en momenteel te werken aan de uitvoering van het programma.

Uitdagingen

Bij het uitvoeren van een samenhangende aanpak voor terugkeer en ondersteuning bij herintegratie ondervinden landen nog de nodige uitdagingen:

• Problemen in communicatie en coördinatie tussen verschillende belanghebbenden (AT, BE, CZ, DE, FI, FR, IT, MT, NL, SE, SK; RS).  In Nederland gaat het vooral om verschillende perspectieven tussen bijvoorbeeld nationale en gemeentelijke overheidsinstellingen. Volgens een rapport van de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) kan er frictie ontstaan wanneer de ideeën over wat effectief en wenselijk beleid is onderling verschillen.
• Tekort aan (opgeleid) personeel (CY, CZ, FR, MT, NL, SK; RS).
• Gebrek aan uniformiteit op EU-niveau (BE, FR).
• Onvoldoende monitoringgegevens (ES, FI).