Onderzoek: Gevolgen Covid-19 voor verblijfsvergunningen, werkloosheid en toegang tot medische zorg

Sommige migranten van buiten de EU zijn na aankomst in EU door de Covid-19-crisis zeer kwetsbaar. Ze hebben bijvoorbeeld een grotere kans op het verliezen van hun baan dan burgers uit de lidstaat zelf. Dit kan gevolgen hebben voor hun migratiestatus, die vaak is verbonden aan het hebben van werk.

EU- en OECD-landen hebben daarom hun beleid op onderdelen aangepast. Daarbij gaat het om regels voor het toekennen en verlengen van verblijfsvergunningen, het terugdringen van werkloosheid en verlies van inkomen, en toegang tot (informatie over) medische zorg voor (ir)reguliere migranten.

Toekenning verblijfsvergunningen

• Nederland bleef aanvragen voor verblijfsvergunning en machtigingen tot voorlopig verblijf (MVV) beoordelen en verwerken, hoewel Nederland (samen met BE, CY, EL, FI, HR, HU, IE, LV, LT, PL, NO) geen nieuwe verblijfsvergunningen en MVV's meer uitreikte.
• 21 landen (BE, CY, CZ, EL, ES, FI, FR, IE, IT, HR, LT, LU, LV, MT, NL, PL, PT, SE, SI, SK, NO) sloten de kantoren voor het fysiek aanvragen en verlengen van verblijfsvergunningen. In Nederland en 10 andere EU-lidstaten (BE, CY, CZ, FI, FR, HR, LU, PL, PT, SK) waren fysieke afspraken alleen mogelijk als de situatie dat vereiste, zoals bij het aanvragen van een verblijfsdocument voorzien van biometrie (HR, NL, PL). Een aantal landen (CY, ES, CZ, HR, FR, IT, LT, LU, LV, SI, SK, PL, NO) heropenden gedurende de onderzoeksperiode hun kantoren.*
• 16 EU- en OECD-landen (BG, CZ, DE, EL, ES, FR, EL, HR, HU, IE, IT, LU, MT, PL, PT, SK) verlengden verblijfsvergunningen automatisch. In Nederland was dat niet het geval. Ook had Nederland geen speciale verlengingsmaatregelen voor essentiële werkers in bijvoorbeeld de zorg of landbouw, in tegenstelling tot 9 andere EU-lidstaten (CZ, EE, EL, ES, FI, FR, IT, PL, SI).
• Wel was het in Nederland en 20 andere EU-lidstaten (BE, BG, CZ, EE, EL, ES, FR, FI, HR, HU, IE, IT, LT, LU, LV, PL, PT, SE, SI, SK) mogelijk dat machtigingen tot (voorlopig) verblijf (MVV's), verblijfsvergunningen en visa werden verlengd om te voorkomen dat legale migranten in de illegaliteit zouden verdwijnen.
• In Nederland en 4 andere EU-lidstaten (CZ, ES, HY, LU) was het ook mogelijk om de verlenging van een verblijfsvergunning online of per post aan te vragen.

Financiële steun ondernemers en bedrijven

Zestien landen (BE, CY, CZ, EE, ES, FR, HR, IE, IT, LT, MT, PT, SE, SI, SK, NO) gaven aan bedrijven en werknemers financieel te steunen. Deze steun was voor burgers, migranten uit EU-landen en migranten van buiten de EU. Nederland had geen aparte financiële ondersteuning beschikbaar voor (startende) ondernemers van buiten de EU, omdat deze groep al financiële steun kon aanvragen via de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandig Ondernemers (TOZO-regeling) die voor alle ondernemers openstaat.

Hoorzittingen

In tegenstelling tot 5 landen (ES, EL, FR, IT, NO) waar alle hoorzittingen voor hoger beroep waren opgeschort, vonden in Nederland (samen met BE, FR, LU, SE, SI, UK) nog hoorzittingen voor hoger beroep plaats in spoedsituaties of speciale gevallen.

Gevolgen Covid-19 voor werkloze migranten van buiten de EU

• 21 EU-lidstaten (waaronder Nederland), Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk zorgden ervoor dat (mede) door Covid-19 werkloos geworden migranten van buiten de EU hun verblijfsvergunning lang genoeg konden houden om een nieuwe baan te zoeken. Ook was het in Nederland (samen met BG, EE, HR, HU, LT, MT) mogelijk om een lopende verblijfsvergunning aan te passen in het geval van een nieuwe baan.
• Migranten die een verblijfsvergunning aanvragen of vernieuwen moeten volgens de EU-wetgeving voldoende bestaansmiddelen hebben om extra belasting van socialezekerheidsstelsels te voorkomen. Veel landen (BE, CY, CZ, DE, EE, ES, FR, HR, IE, IT, LU, LV, MT, PT, SK, UK) gingen in de crisissituatie flexibel om met deze wetgeving. Zo adviseerden Spanje, Frankrijk, Duitsland en Letland migranten over het voorkomen van het weigeren of terugtrekken van een (aanvraag voor een) verblijfsvergunning. In Nederland konden werkgevers financiële steun aanvragen om het loon van hun werknemers (al dan niet met een migratieachtergrond) door te betalen, zo voorkwam Nederland ontslag van werknemers. Andere landen (BG, FI, PT, SI, SE) pasten de wetgeving toe als voorheen. 

Toegang tot informatie voor migranten van buiten de EU

Informatie over beschikbare medische diensten tijdens Covid-19

• Alle EU- en OECD-landen hadden meerdere informatiekanalen voor burgers over medische diensten, zoals websites en online portals, posters, sociale media en televisie- en radiokanalen. Alle landen hadden ook informatie hierover specifiek voor migranten van buiten de EU.
• In alle EU-lidstaten was informatie over toegang tot medisch zorg in gevallen van (een vermoeden van) Covid-19 beschikbaar in meerdere talen.

Informatie over migrantenrechten

• Migranten van buiten de EU konden in alle EU-lidstaten informatie vinden op specifieke websites over hun rechten, bijvoorbeeld over de verlenging van verblijfsvergunningen.
• Veel EU-lidstaten (BE, BG, CY, CZ, EE, ES, FU, HR, IE, LU, LV, MT, PT, SE, SK, NO)** verspreidden informatie in meerdere talen over Covid-19 en de rechten van migranten via sociale media en traditionele media (televisie, radio, kranten).

Toegang tot Covid-19-gerelateerde spoedeisende medische zorg voor irreguliere migranten

In 19 EU-lidstaten (BE, CY, CZ, EE, ES, FI, FR, HR, IE, IT, LT, LV, LU, MT, PL, PT, SE, SI, SK)*** hadden irreguliere migranten toegang tot alle Covid-19 medische voorzieningen voor eerste hulp. In sommige landen (BE, EE, EL, FI, LT, LU, ES, PL) was deze zorg kosteloos voor migranten.

Publicatie

• EMN-OECD Inform #1: ‘EU and OECD Member States responses to managing residence permits and migrant unemployment during the COVID-19 pandemic’, juni 2020

 

Samenwerking EMN en OESO

De Organisatie voor Economische Ontwikkeling en Samenwerking (OESO/OECD) en het Europees Migratienetwerk (EMN) volgen sinds de uitbraak van Covid-19, onafhankelijk van elkaar, hoe de uitbraak van Covid-19 migratie beïnvloedt. Beide organisaties informeren nationale en internationale overheden en beleidsmakers hierover. De OESO en het EMN werken samen op de belangrijkste onderwerpen voor de korte en middellange termijn om zo de aanpak voor migratie te versterken. De vijf gezamenlijke onderzoeken worden elk gepresenteerd in een webinar en na het webinar gepubliceerd op de websites van de OESO, het EMN en de EMN-contactpunten in de EU-lidstaten.

Vervolgonderzoeken:

• EMN-OECD Inform #2: 'Impact of COVID-19 on international students in EU and OECD Member States’; over de ingrijpende gevolgen van Covid-19 voor internationale studenten; 17 september 2020
• EMN-OECD Inform #3: 'Maintaining labour migration in essential sectors in times of pandemic'; over de gevolgen van Covid-19 voor migranten werkzaam in essentiële sectoren; 21 oktober 2020
• EMN-OECD Inform #4: 'Impact of COVID-19 on remittances in EU and OECD countries', over de gevolgen van Covid-19 voor geldoverdrachten naar herkomstlanden; 1 december 2020
• EMN-OECD Inform #5: 'Impact of COVID-19 pandemic on voluntary and forced return procedures and policy responses’, 20 januari 2021

_______________________________________________________________________________________________________________________

* Tijdens de onderzoeksperiode waren de kantoren in Nederland van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gesloten, maar inmiddels is het merendeel van de kantoren weer geopend. Zie www.ind.nl/nieuws/Paginas/IND-breidt-dienstverlening-uit-na-coronamaatregelen.aspx

** De situatie in Nederland over de informatievoorziening aan migranten van buiten de EU kon niet tijdig in de onderzoeksresultaten worden opgenomen. Ook Nederland informeerde migranten van buiten de Eu via meerdere informatiekanalen (waaronder sociale media, websites, televisie) over onder meer het testen voor Covid-19, genomen maatregelen en hygiëne. Nederland had geen specifieke campagnes voor migranten van buiten de EU.

*** De situatie in Nederland over de toegang van irreguliere migranten tot acute medische zorg kon niet tijdig in de onderzoeksresultaten worden opgenomen. In Nederland kunnen irreguliere migranten spoedeisende hulp krijgen, zonder dat ze het risico lopen te worden uitgezet. Deze migranten kunnen ook gebruik maken van medische voorzieningen (zoals verblijf op de intensive care) in geval van een Covid-19 besmetting.